Tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Thi hành án dân sự (THADS) với những lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội. Đại biểu Đoàn Thị Lê An cho biết, dự thảo Luật đã kịp thời thể chế hóa đường lối chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số, tiếp tục thực hiện xã hội hóa một số hoạt động THADS, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, nhất là với các luật về tổ chức các cơ quan ttuw pháp mới được Quốc hội thông qua.

Ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hồ sơ thi hành án

Đại biểu Đoàn Thị Lê An cho biết, dự thảo Luật đề cập 6 khoản quy định nguyên tắc thi hành án dân sự (Điều 4), tuy nhiên để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong giai đoạn hiên nay. Đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc “Đảm bảo ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hồ sơ thi hành án”. Theo đại biểu, hiện nay công tác thi hành án dân sự đang được triển khai trên hệ thống công nghệ thông tin nhưng chưa có cơ sở pháp lý rõ ràng, gây khó khăn trong việc xác định giá trị pháp lý của tài liệu điện tử và trao đổi thông tin liên ngành. Bổ sung nguyên tắc này sẽ tạo cơ sở pháp lý thống nhất, thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành thi hành án.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của Chấp hành viên (Điều 24), đại biểu đề nghị bổ sung quyền “được yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin tài sản của người phải thi hành án qua cơ sở dữ liệu quốc gia”. Đại biểu nhấn mạnh, thực tiễn thi hành án gặp khó khăn do không tiếp cận được dữ liệu về tài sản, thu nhập, địa chỉ của người phải thi hành án. Việc quy định rõ quyền trên sẽ giúp các chấp hành viên chủ động hơn, nâng cao hiệu quả thi hành án.

Đưa hệ thống thi hành án gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân tốt hơn

Về trách nhiệm của cơ quan ra bản án, quyết định (Điều 13), đại biểu cho biết, thời hạn Tòa án/Cơ quan ra bản án, quyết định phải trả lời yêu cầu giải thích, sửa chữa… là 20 ngày, đối với vụ việc phức tạp không quá 30 ngày. Đại biểu đề nghị rút ngắn thời hạn này. Cụ thể, đề nghị sửa đổi thời hạn tối đa xuống còn 10 ngày làm việc đối với vụ việc thông thường và 15 ngày làm việc đối với vụ việc phức tạp. Vì bản án, quyết định "tuyên không rõ, khó thi hành" là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến án tồn đọng và kéo dài thời gian thi hành án. Thời hạn 20 - 30 ngày theo dự thảo vẫn còn dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính kịp thời và quyền lợi hợp pháp của người được thi hành án. Việc rút ngắn thời gian sẽ buộc các cơ quan ra bản án, quyết định phải có trách nhiệm cao hơn, phản hồi nhanh chóng hơn đối với yêu cầu của cơ quan thi hành án, qua đó khắc phục kịp thời vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thi hành án.

Giảm khâu trung gian, đẩy nhanh tiến độ xử lý vật chứng, tài sản sung quỹ Nhà nước

Đại biểu cho biết, thực tế tại tỉnh Cao Bằng, việc bàn giao các tài sản theo quyết định thi hành án giữa UBND xã, phường và Sở Tài chính chưa được xác định cụ thể do tài sản nằm trên hai địa bàn xã, phường. Việc giao cho xã, phường nơi đóng trụ sở Phòng Thi hành án khu vực thực hiện nhiệm vụ có thể chưa bảo đảm được nguồn lực tài chính và các nguồn lực khác vì hiện nay khối lượng công việc cấp xã rất lớn. Đại biểu đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu xem xét, sửa đổi Luật Thi hành án dân sự theo hướng: 

Thứ nhất, đối với việc xử lý tài sản tịch thu sung quỹ Nhà nước: Giao cơ quan Thi hành án dân sự chủ động tổ chức thực hiện xử lý đối với các vật chứng, tài sản bị tuyên tịch thu, sung quỹ nhà nước tại các bản án, quyết định Thi hành án chủ động (tương tự như việc xử lý đối với các tài sản là tang vật vi phạm hành chính bị tịch thu hiện nay do cơ quan của người ra quyết định tịch thu là đơn vị quản lý, xử lý tài sản) nhằm giảm khâu trung gian, đẩy nhanh tiến độ xử lý vật chứng, tài sản sung quỹ Nhà nước, tăng cường trách nhiệm đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.

Thứ hai, đối với việc tham gia Hội đồng tiêu hủy vật chứng, tài sản: Cơ quan Thi hành án tổ chức Hội đồng tiêu hủy tài sản mời đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tham gia kiểm sát thực hiện theo quy định (không cần có thành phần tham gia của cơ quan tài chính), trường hợp cần thiết mời đại diện cơ quan chứng kiến như: Cơ quan Công an, chính quyền địa phương tham gia./.